Praca w warunkach szkodliwych – co musisz wiedzieć, kiedy prowadzisz firmę

Jeśli prowadzisz firmę, w której praca w warunkach szkodliwych to codzienność, ponosisz dodatkową odpowiedzialność. Zagwarantowanie bezpiecznych i zdrowych warunków pracy jest nie tylko korzystne dla Twoich pracowników. To również prawne wymagania, które pomagają zapobiegać wypadkom w miejscu pracy oraz chorobom zawodowym. Sprawdź, co musisz wiedzieć, kiedy jesteś przedsiębiorcom, a Twoi pracownicy każdego dnia narażani są na warunki szkodliwe podczas wykonywania swoich obowiązków.

Czym jest praca w warunkach szkodliwych

W polskim prawie nie istnieje precyzyjna definicja pracy w warunkach szkodliwych. Jednak przyjęło się, że jest to praca, która wiąże się z ekspozycją na czynniki negatywnie wpływające na zdrowie. Dodatkowo występują one w stężeniu wyższym niż normy bezpieczeństwa lub powszechnie akceptowane wartości.

Praca w warunkach szkodliwych dotyczy różnych sektorów i zawodów, gdzie pracownicy są narażeni na czynniki, które można podzielić na:

• szkodliwe – mogą doprowadzić do choroby zawodowej pracownika,
• uciążliwe – mają negatywny wpływ na samopoczucie pracowników, jednak nie powinny wpłynąć na ich stan zdrowia,
• niebezpieczne – mogą doprowadzić do wypadku, który w konsekwencji spowoduje uraz, utratę zdrowia, a nawet śmierć pracownika.

Ponadto, czynniki negatywne można podzielić w zależności od ich rodzaju:

• fizyczne – np. hałas, praca w pobliżu maszyn, niebezpieczne narzędzia, wysoka lub niska temperatura,
• chemiczne – działanie substancji rakotwórczych, uczulających, drażniących, czy toksycznych
• lub biologiczne – bakterie, grzyby, wirusy.

Praca w trudnych warunkach – jakie obowiązki ma pracodawca?

Jeśli wiesz, że Twoi pracownicy poprzez codzienną pracę narażeni są na oddziaływanie warunków szkodliwych, Twoim zdaniem jak pracodawcy jest maksymalne ograniczenie ich niekorzystnego wpływu na zdrowie podwładnych.

Bardzo ważne jest stosowanie się do przepisów BHP oraz zapewnienie pracownikom środków ochrony osobistej (np. odzieży, rękawiczek, maseczek). Jako pracodawca powinieneś także zadbać o zabezpieczenie ich stanowisk oraz zagwarantować pomoc medyczną w razie nieprzewidzianych sytuacji.

Ponadto Twoim obowiązkiem jest także prowadzenie badań i pomiarów szkodliwych czynników występujących na terenie firmy. Zebrane dane powinieneś wprowadzić do ewidencji czynników, które negatywnie wpływają na zdrowie pracowników. Pierwszą ewidencję należy przeprowadzić nie później niż w ciągu 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności. Rodzaj, metody, tryb i częstotliwość prowadzenia badań i czynników szkodliwych reguluje rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 2 lutego 2022 roku dotyczące badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

Zanim pracownik przystąpi do pracy w szkodliwych warunkach (jak i do każdej innej pracy), musi zostać odpowiednio przeszkolony oraz przejść wstępne badania lekarskie.

Co ważne, pracy szkodliwej dla zdrowia nie mogą wykonywać kobiety w ciąży oraz karmiące. W takiej sytuacji jako pracodawca zobowiązany jesteś przenieść pracownicę na inne stanowisko. Natomiast, gdy takie rozwiązanie nie jest możliwe – powinieneś zwolnić ją z obowiązku świadczenia pracy na czas niezbędny.

Przywileje dla pracującego w warunkach szkodliwych

Jeśli Twoi pracownicy są narażeni na działanie szkodliwych czynników, możesz wprowadzić specjalny dodatek za pracę w warunkach szkodliwych na czas określony lub nieokreślony, którego wysokość zależy najczęściej od stopnia szkodliwości.

Nie ma w prawie przepisów, które nakładają na pracodawcę taki obowiązek. Wypłacanie dodatków z tytułu pracy w szkodliwych warunkach zależy głównie od dobrej woli przełożonego i wewnętrznych ustaleń w firmie.

Dodatkowo czas pracy osób wykonujących swoje obowiązki zawodowe na stanowiskach o najwyższych dopuszczalnych stężeniach lub natężeniach czynników szkodliwych dla zdrowia, nie może przekraczać 8 godzin. Natomiast praca w nadliczbowych godzinach, dopuszczalna jest jedynie w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej.

Jeśli staż pracy w warunkach szkodliwych któregoś z Twoich pracowników wynosi co najmniej 15 lat, ma on prawo do wcześniejszej emerytury. W tym celu należy złożyć odpowiedni wniosek do ZUSu.

Osobom, które osiągnęły wiek emerytalny, przysługuje dodatek do emerytury za pracę w szkodliwych warunkach oraz za pracę w szczególnych warunkach, który jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Pamiętaj, że powyższe przywileje są niezwykle istotne dla pracowników, których praca wiąże się z ryzykiem dla zdrowia. Ważne jest, abyś jako pracodawca zapewnił im bezpieczne warunki pracy, oraz uwzględnił uprawnienia przysługujące osobom zatrudnionym w takich warunkach.