Zatrudnienie osób niepełnosprawnych: obowiązki pracodawcy i korzyści dla firmy

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych to dla przedsiębiorcy zarówno korzyści, jak i dodatkowe obowiązki, które musi spełnić, aby praca dla osób z orzeczeniem była możliwa i zgodna z przepisami.

Otrzymanie szerokiej refundacji z tytułu poniesionych w tym celu kosztów sprawia, że od lat można obserwować wzrost zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Nadal jednak w wielu firmach pokutuje przeświadczenie, że osoby niepełnosprawne w pracy to dla firmy obowiązki, dodatkowe koszty i problemy prawne.

Dowiedz się, o czym musisz pamiętać, jeśli jesteś pracodawcą i co może zyskać Twoja firma, decydując się na zatrudnienie osób niepełnosprawnych.

Zatrudnienie osoby niepełnosprawnej – od czego zacząć?

Jeśli rozważasz zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością, warto, abyś pod ręką miał ustawę o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 roku. To ona powinna być podstawowym dokumentem, który rozwieje Twoje wątpliwości podczas współpracy z osobą niepełnosprawną w Twojej firmie.

Określ stopień niepełnosprawności

Niepełnosprawność u pracowników może występować w różnej formie. Każdy jej stopień wiąże się z innym zakresem obowiązków i korzyściami dla Twojej firmy, które wynikają z zatrudnienia osoby niepełnosprawnej.

W polskim prawie występują trzy stopnie – znaczny, lekki i umiarkowany stopień niepełnosprawności. Jeśli jesteś pracodawcą warto, abyś znał różnice, jakie pomiędzy nimi występują. Dzięki temu odpowiednio dobierzesz ofertę pracy do niepełnosprawnego pracownika. Podczas gdy na jednym stanowisku bez problemu poradzi sobie osoba ze znaczną niepełnosprawnością, inne będą wymagały zatrudnienia pracownika z orzeczeniem o lekkim stopniu.

Skieruj pracownika na obowiązkowe badania

Skierowanie pracownika na badania wstępne jest obowiązkiem pracodawcy niezależnie od tego, czy pracownik posiada orzeczenie o niepełnosprawności, czy też nie. Zatrudniony powinien zostać na nie wysłany jeszcze przed podjęciem swoich obowiązków na stanowisku pracy.

Pamiętaj, aby w skierowaniu zawrzeć informacje o:

• stanowisku pracy,
• rodzaju pracy,
• występowaniu czynników szkodliwych lub warunków uciążliwych.

Dopiero po uzyskaniu zgody na wykonywanie pracy, którą wydaje lekarz medycyny pracy, osoba z niepełnosprawnością może zacząć wykonywać swoje obowiązki.

Pamiętaj także, że najpóźniej w dniu zawarcia umowy pracownik niepełnosprawny musi okazać swoje orzeczenie o niepełnosprawności.

O co musisz zadbać, zanim zatrudnisz pracownika z orzeczeniem?

Praca dla osób z orzeczeniem obliguje Cię jako pracodawcę do przestrzegania zasad, które szczegółowo zostały zapisane w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej.

O czym przede wszystkim musisz pamiętać, decydując się na zatrudnienie pracownika z orzeczeniem o niepełnosprawności?

• Zapewnij pracownikowi dodatkowy urlop wypoczynkowy. Musisz wiedzieć, że Twój niepełnosprawny pracownik ma prawo do dodatkowych 10 dni urlopu wypoczynkowego w ciągu roku. Jednak jeśli osoba zatrudniona ma prawo do dłuższego urlopu wypoczynkowego z innego powodu niż posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności, nie może on przekroczyć łącznie 10 dodatkowych dni w ciągu roku kalendarzowego.

• Pamiętaj o ograniczeniach czasu pracy. Jeśli zatrudniasz osobę o lekkim stopniu niepełnosprawności, będzie ona mogła ona pracować maksymalnie 8 godzin na dobę. Osoby o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności w pracy będą mogły spędzać najwyżej 7 godzin dziennie. Dodatkowo osoby z orzeczeniem nie mogą wykonywać pracy w porze nocnej oraz brać tzw. nadgodzin.

• Zadbaj o przerwy w pracy osób niepełnosprawnych. Każdemu pracownikowi z niepełnosprawnością przysługuje prawo do dodatkowej przerwy w pracy – ma ona służyć gimnastyce lub odpoczynkowi. Jest to czas, który wlicza się do czasu pracy i należy go doliczyć do ustawowych 15 minut przysługujących każdemu pracownikowi.

• Przystosuj stanowisko pracy do pracownika z orzeczeniem. Jeśli zatrudniasz osobę o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, wówczas masz obowiązek przystosować jej stanowisko pracy. Ustawa nie wskazuje jednak konkretnie, jak ma wyglądać przygotowanie. Jako pracodawca możesz ubiegać się do PEFRON z wnioskiem o zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy dla osoby z orzeczeniem. Warto wcześniej ustalić z pracownikiem, czego potrzebuje na swoim stanowisku, aby jego praca przebiegała jak najbardziej komfortowo.

• Nie zapomnij o dodatkowo płatnym zwolnieniu z pracy. Jeśli w firmie zatrudnisz pracownika, który posiada umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności, przysługuje mu prawo do dodatkowego zwolnienia z pracy raz w roku na okres nie dłuższy niż 21 dni roboczych. Zwolnienie to może zostać przez pracownika wykorzystane na przykład w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, badaniach specjalistycznych, zabiegach, czy w związku z naprawą lub zaopatrzeniem się w sprzęt ortopedyczny.

Uprawnienia pracodawców w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych to dla pracodawcy nie tylko obowiązki, o których musi pamiętać, ale także korzyści, na które może liczyć. Uzyskanie refundacji poniesionych kosztów lub otrzymanie innych profitów związanych z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych, odbywa się zazwyczaj na wniosek, po zawarciu stosownej umowy.

Należy pamiętać, iż poniesienie kosztów, o których refundacje pracodawca ma prawo się ubiegać, powinno nastąpić dopiero po podpisaniu takiej umowy. W przeciwnym wypadku, wydatki te nie zostaną zrefundowane.

Na jakie korzyści możesz liczyć z tytułu zatrudnienia osoby z orzeczeniem?

• Zwolnienie z obowiązkowych wpłat na rzecz PFRON. Każdy pracodawca zatrudniający co najmniej 25 osób na pełny wymiar godzin, który nie osiąga wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych na poziomie 6%, jest zobowiązany do dokonywania miesięcznych wpłat do PFRON, czyli Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

• Dofinansowanie kosztów zatrudnienia i szkolenia pracowników, którzy będą pomagać niepełnosprawnym pracownikom. Najistotniejszym czynnikiem, od którego zależy wysokość dofinansowania, jest stopień niepełnosprawności pracownika – to z niego w głównej mierze wynika kwota dofinansowania.

• Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej. Przy tworzeniu stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej, powinieneś uwzględnić indywidualne potrzeby i ograniczenia pracownika. Zapewnienie dostępu do niezbędnego sprzętu, narzędzi i infrastruktury, która umożliwi pracownikowi wykonywanie obowiązków, jest kluczowym elementem.

Kiedy możesz ubiegać się o zwrot kosztów?

• Jeśli deklarujesz chęć zatrudnienia osoby niepełnosprawnej na okres minimum 36 miesięcy,
• oferujesz umowę o pracę,
• uzyskasz pozytywną opinię PIP.

Jeśli pomimo swoich deklaracji nie zatrudnisz osoby niepełnosprawnej na okres minimum 36 miesięcy, będziesz musiał w całości zwrócić otrzymane dofinansowanie.

Utrata zdolności do pracy w trakcie zatrudnienia

Jako pracodawca, masz obowiązek zapewnić odpowiednie stanowisko pracy z podstawowym zapleczem socjalnym dla pracownika, który utracił zdolność do pracy w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Zgodnie z przepisami, powinieneś dokonać tego nie później niż w okresie 3 miesięcy od daty zgłoszenia przez pracownika gotowości przystąpienia do pracy.

Ważne jest, aby pracownik zgłosił swoją gotowość powrotu do pracy w ciągu miesiąca od daty uznania go za osobę niepełnosprawną. Jest to istotne z punktu widzenia procesu organizacji odpowiedniego stanowiska pracy, dostosowanego do potrzeb i możliwości pracownika.

Różnorodne środowisko pracy – szansa na wykorzystanie potencjału osób niepełnosprawnych

Stworzenie odpowiedniego stanowiska pracy dla pracownika z niepełnosprawnością jest ważnym krokiem w celu zachowania równości w miejscu pracy. To także szansa na wykorzystanie umiejętności i potencjału osoby zatrudnionej, mimo ewentualnych ograniczeń zdrowotnych.

Pamiętaj, że dostosowanie stanowiska pracy dla pracownika z orzeczeniem to nie tylko obowiązek. Jest to także możliwość tworzenia bardziej przyjaznego i różnorodnego środowiska pracy. Poprzez stworzenie w firmie warunków, które uwzględniają różne zdolności i potrzeby wszystkich pracowników, możesz budować atmosferę wzajemnego szacunku i tolerancji.

Twój wkład w tworzenie takiego środowiska pracy z pewnością przyczyni się do wzmacniania więzi w zespole. Takie działanie pomaga też  tworzyć pozytywy wizerunek firmy na zewnątrz.